Dolina Issy to najbardziej znana powieść Miłosza, która została wydana w 1955 r. w serii Biblioteki „Kultury”. Uznaje się, że utwór ma cechy autobiograficzne. Głównym bohaterem powieści jest chłopiec o imieniu Tomasz. Przebywa on pod opieką dziadków w dworze polskim na Litwie, niedaleko Kowna, nad rzeką Issą. Akcja powieści rozgrywa się po zakończeniu I wojny światowej. Powieść pokazuje konflikty narodowościowe i społeczne w Litwie, która właśnie odzyskała niepodległość. Zmiany polityczne (zmiana granic) sprawiły, że Tomasz został oddzielony od rodziców.
Bardzo ważną rolę ogrywa w utworze natura. Jest ona przedstawiona jako coś pierwotnego, pięknego. Jest to także teren inicjacji Tomasza. Chłopiec wychowuje się praktycznie sam, a otaczają go same oryginały, osoby, dla których elementem życia są pradawne wierzenia, zabobony, pieśni. Każdy ma tutaj jakąś tajemniczą historię, okraszoną cierpieniem. Utwór stawia także pytania o przyczynę istnienia zła w świecie.
Bardzo ważną rolę ogrywa w utworze natura. Jest ona przedstawiona jako coś pierwotnego, pięknego. Jest to także teren inicjacji Tomasza. Chłopiec wychowuje się praktycznie sam, a otaczają go same oryginały, osoby, dla których elementem życia są pradawne wierzenia, zabobony, pieśni. Każdy ma tutaj jakąś tajemniczą historię, okraszoną cierpieniem. Utwór stawia także pytania o przyczynę istnienia zła w świecie.